خروج خودروهای برقی از برنامه تولید خودروسازان

متن کامل خبر :

پردیس خودرو-گرچه صنعت خودرو ایران هنوز با محوریت تولید محصولات قدیمی دیگر شرکت‌های خودروساز جهانی به حیات خود ادامه می‌دهد اما خودروسازان جهانی با سرعت بالایی در حال حرکت به جلو هستند و هر سال فن‌آوری‌های گوناگونی از سوی آن‌ها معرفی و به بازار عرضه می‌شود. گذشته از محصولات خودران که برخی تولیدکنندگان تمرکز خود را بر پیشرفت فن‌آوری آن‌ها قرار داده‌اند، خودروهای برقی و ارتقای تکنولوژی این نوع خودروها نیز در دستور کار بسیاری از خودروسازان بزرگ جهانی قرار گرفته است. اما در شرکت‌های خودروسازی داخلی، دستیابی به خودروهای برقی سال‎هاست که در حد یک شعار باقی مانده است.

پویا عباسیان، کارشناس صنعت خودرو و تجارت بین‌الملل درخصوص تغییر جایگاه خودروهای فسیلی‎سوز در بازارهای جهانی و واگذاری بازار خودرو به شرکت‌های تولیدکننده خودروهای هیبرید و الکتریکال معتقد است: «خودروسازان بزرگ جهان برای جلب رضایت مخاطبان و مصرف‌کنندگان به تغییر تکنولوژی‌های مورد مصرف در خودروهای با آلایندگی بالا روی آورده‌اند و حتی در کشورهایی همچون آمریکا که تولیدکننده سوخت‌های فسیلی هستند نیز این اتفاق افتاده است.»

 چشم‎انداز توسعه خودروهای برقی و هیبرید در جهان چگونه است؟ 

طبق پیش‎بینی‎های موسسات پژوهشی بین‎المللی، میزان فروش خودروهای برقی در سال‌های ۲۰۲۰، ۲۰۲۵ و ۲۰۳۰ به ترتیب ۲، ۸ و ۲۰ درصد از بازار فروش خودرو را در جهان به خود اختصاص خواهند داد. این در شرایطی است که طبق همین پیش‌بینی‌ها تا سال ۲۰۴۰ بین ۳۵ تا ۴۷ درصد از فروش خودروهای جدید به خودروهای برقی تعلق می‌گیرد.

همچنین در آمار دیگری، از لحاظ تعداد خودرو در بازه زمانی بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۴۰ سهم خودروهای برقی از ۲میلیون خودرو در سال ۲۰۱۶ به بیش‌از ۴۰میلیون خودرو از مجموع ۱۹۰میلیون فروش خودرو در سال ۲۰۴۰ خواهد رسید.

به موازات افزایش تعداد خودروهای برقی در جهان، ساخت ایستگاه‌های شارژ خصوصی و عمومی هم روند صعودی دارد. در سال ۲۰۱۶ نرخ رشد سالانه شارژ عمومی ۷۲درصد افزایش یافته است.

به‌رغم افزایش مداوم و چشمگیر در سهم خودروهای برقی، نرخ رشد سالانه توسعه تامین تجهیزات و فروش خودروی برقی در پنج سال گذشته کاهش یافته است. در سال ۲۰۱۶ رشد سهم خودروهاس برقی ۶۰ درصد بوده که کمتر از ۷۷ درصد در ۲۰۱۵ و ۸۵‌درصد در سال ۲۰۱۴ است.

خودروهای برقی بیشترین فروش را در چه کشورهایی دارند؟

چین و ایالات‌متحده بیشترین فروش را به خود اختصاص داده‌اند. نروژ با سهم بازار ۲۹‌درصدی، بدون‌شک به موفقیت بزرگی در توسعه خودروهای برقی دست یافته است و پس از نروژ، هلند با 6.4 درصد و سوئد با 3.4 درصد سهم بازار خودروهای برقی را در اختیار دارند. در سال ۲۰۱۶ همچنین چین بزرگ‌ترین بازار فروش خودروهای برقی را در اختیار داشت که معادل فروش بیش از ۴۰‌درصد خودروهای برقی در جهان و دو برابر فروش این خودروها در ایالات‌متحده است.

 با ‌توجه به این‎که بزرگ‌ترین بازارهای خودرو در اختیار کشورهای چین و آمریکا قرار دارد، وضعیت فروش خودروهای هیبرید و برقی در این کشورها چگونه است؟

فروش برقی‌ها در چین و آمریکا ترتیب ۳۴ و ۲۶‌درصد افزایش در میزان فروش خودروهای برقی را در سال ۲۰۱۷ نسبت به سال ۲۰۱۶ داشته‌اند. اما در کنار عرضه برقی‌ها قیمت باتری نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.

قیمت باتری خودروهای برقی نیز از سال ۲۰۱۰ روند کاهشی داشته است به شکلی که از یک‎هزار دلار/کیلووات در سال ۲۰۱۰ به ۲۷۳ دلار/کیلووات در سال ۲۰۱۶ رسیده که یک کاهش ۷۳‌درصدی در قیمت را تجربه کرده است. این روند کاهش قیمت در باتری خودروهای برقی، این خودروها را با خودروهای بر پایه سوخت فسیلی قابل‌رقابت کرده است.

 در دهه‌های آینده چه کشورهایی پیشتاز صنعت خودرهای هیبرید و برقی خواهند شد؟ 

پیش‌بینی شده است چین، ایالات‌متحده آمریکا و اروپا بیش از ۶۰ درصد بازار جهانی خودروهای برقی را در سال ۲۰۴۰ به دست بگیرند. درحال‎حاضر نیز بسیاری از کشورهای جهان قصد دارند با هدف مقابله با آلودگی هوا و کاهش میزان انتشار آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای و حفظ بیشتر محیط‌زیست، تمام خودروهای با مصرف سوخت فسیلی را به خودروهای تمام‌الکتریکی و برقی تبدیل کنند.

ایالات‌متحده آمریکا تا سال ۲۰۱۵ بیشترین سهم جهانی فروش خودروهای برقی را به خود اختصاص داده بود اما چین در سال ۲۰۱۶ بیشترین سهم خودروهای برقی - در حدود یک‎سوم سهم جهان - را مختص خود کرد. چین با بیش از ۲۰۰میلیون دوچرخه برقی، ۳ تا ۴‌میلیون وسیله نقلیه برقی کم‌سرعت و بیش‌از ۳۰۰هزار اتوبوس برقی، تاکنون پیشتاز جهان در برقی کردن دیگر روش‌های حمل‌ونقل نیز بوده است.

 کشورهای صاحب خودروسازی پاک چه اهدافی را در تغییر سیستم پیشران خودروها پیگیری می‌کنند؟

امروزه برخی کشورها در جهان درحال حرکت به سمت تولید و استفاده از محصولات هیبرید و برقی هستند، اما ایران هنوز شرایط لازم برای استفاده گسترده از این خودروها را ندارد. انجام این‎گونه طرح‌ها نیاز به برنامه‌ریزی جامع دارد؛ به‌طوری‌که ابتدا باید زیرساخت‌ها فراهم باشد و بعد از آن وارد مراحل اجرایی تولید و استفاده از خودروهای برقی شد.

 میزان استقبال عمومی از خودروهای هیبرید و برقی در دیگر کشورها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ 

در بسیاری از کشورها، خودروهای برقی مورداستقبال عمومی قرار گرفته است. در این کشورها بیش‌از همه دغدغه آلاینده‌ها و مشکلات زیست‎محیطی موجب رجوع دولت‌ها و عموم مردم به برقی‌ها شده است.

سازمان تجارت جهانی استقبال عمومی از محصولات برقی در سراسر جهان را تایید می‌کند و در گزارشی عنوان کرده که ثبت‌نام‌های جدید خودروهای برقی در سال ۲۰۱۶ با فروش در حدود ۷۰۰هزار خودرو در سراسر جهان به رکورد جدیدی رسیده است.

ناوگان خودروهای برقی در جهان در سال ۲۰۱۶ از مرز ۲ میلیون خودرو گذشت، اما میزان رشد فروش سالانه از ۷۰‌درصد در سال ۲۰۱۵ به ۴۰ درصد در سال ۲۰۱۶ رسید.

 به‌نظر شما تا چه اندازه تولید خودروهای هیبرید و برقی در ایران امکان‌پذیر است؟

افزایش روزافزون خودروهای برقی و محبوبیت استفاده بیشتر از این خودروهای پاک موجب شده است شرکت‌های خودروسازی در سراسر جهان به رقابتی تنگاتنگ بپردازند و هر یک از برنامه‌های خود برای طراحی و تولید خودروهایی بهتر و با توان پیمایش بیشتر رونمایی کنند.

اما در شرایطی که کشورهای مختلف برای وابستگی کمتر به سوخت‌های فسیلی و همچنین بهبود مسائل زیست‎محیطی تولید خودروهای برقی را در دستور کار قرار داده‌اند و برخی کشورها حتی حذف کامل محصولات با سوخت فسیلی را در سال‌های آینده برای خود برنامه‌ریزی کرده‌اند، در ایران موضوع تولید یا واردات خودروهای برقی و تمام‌الکتریکی آن هم در شرایط کنونی که تحریم‌های بین‌المللی حتی ادامه تولید محصولات فعلی خودروسازان را درهاله‌ای از ابهام فرو برده است، منتفی به نظر می‌رسد. 

 دلایل عدم تمایل و موانع پیش‌روی شرکت‌های خودروساز داخلی در ورود به صنعت تولید خودروهای پاک را چگونه بررسی می‌کنید؟ 

هزینه تولید بالا و واهمه از نبود تقاضا بیش از همه مانع ساخت و عرضه خودروهای برقی توسط خودروسازان داخلی بوده که البته نشان از عدم شناخت درست از بازارهای مصرف ایران و منطقه پیرامون آن دارد.

خودروسازان داخلی مدعی‎اند به لحاظ دانش فنی طراحی و تولید خودروهای برقی دارای توانمندی لازم هستند، حال آن‎که مشکل اساسی در این ارتباط، هزینه تولید این مدل خودروهاست که گاه تا سه‎برابر نمونه بنزینی است. نبود تضمین لازم برای تقاضا مانع دیگری در زمینه تولید این نوع خودروها در کشور محسوب می‌شود.

 چگونه می‎توان توجه مثبت و موثر دولت را در این زمینه جلب کرد؟

ظاهرا تمایل به عرضه خودروهای سبز و پاک برای کاهش آلودگی هوا و همچنین رفع مشکلات زیست‎محیطی در مجموعه دولت وجود دارد و در این زمینه حتی مشوق‌های متعددی نیز در نظر گرفته شده است. حتی مجلس نیز درخصوص طرح ساماندهی صنعت خودرو به موضوع خودروهای هیبرید و برقی رأی مثبت داده است. اما مشوق‌های متعددی که در قوانین و مصوبات دولت برای توسعه خودروهای برقی در کشور پیش‌بینی شده، تاکنون اثربخشی چندانی نداشته و کمکی به توسعه بازار خودروی برقی نکرده است.

دلایلی را برای عدم اثربخشی این حمایت‌ها عنوان کرده‎اند. به‌عنوان مثال، منابع مالی پیش‌بینی‎شده عمدتا از محل صرفه‌جویی مصرف سوخت یا منابع حاصل از درآمدهای معاینات فنی و جرائم راهنمایی و رانندگی است اما در این موارد سهم جداگانه‌ای برای توسعه خودروهای برقی و هیبرید مشخص نشده و چون برای این منابع مالی مصارف دیگری نیز در قانون پیش‌بینی شده، اثربخشی آن کاهش پیدا کرده است.

 آیا به‌نظر شما راهکارهای بازدارنده مانند اخذ عوارض آلایندگی از خودروسازان می‎تواند در ترغیب آنان به تلاش برای تولید خودروهای پاک موثر باشد؟

خیر، چون این امر تنها سبب خواهد شد قیمت خودروهای تولید داخل افزایش یابد و باتوجه به بازار غیررقابتی خودرو در کشور، درنهایت به ضرر مصرف‌کننده خواهد بود و به‌همین‌دلیل باید از دیگر ابزارهای تشویقی استفاده کرد.

کاری که بسیاری از دولت‌ها برای ایجاد انگیزه در خرید برقی‌ها به آن پرداخته‌اند و مشوق‌های جذابی در این زمینه برای مشتریان در نظر گرفته‌اند. مانع دیگر برای توسعه برقی‌ها در ایران، نبود حمایت‌های زیرساختی نظیر احداث ایستگاه‌های شارژ، مسیرهای ویژه تردد و پارکینگ‌های اختصاصی برای خودروهای برقی عنوان شده است.

 آیا در شرایط تحریم نیز راهی برای افزایش سهم خودروهای پاک در کشور وجود دارد؟

همان‌طور که گفته شد در شرایط کنونی که تحریم‌ها اقتصاد ایران را تحت‌تاثیر قرار داده و روند تولید خودرو در کشور را با سیر نزولی همراه کرده است، بحث  تولید یا عرضه برقی‌ها در ایران شاید بلندپروازی باشد.

درحال‌حاضر تولید خودروهایی با برندهای قدیمی نیز چالش‌برانگیز شده است. به‎رغم این تفاصیل، بازوی پژوهشی مجلس در گزارشی به وضعیت خودروهای برقی در ایران پرداخته و با ذکر تاریخچه‌ای در این مورد عنوان کرده است ایران نیز همگام با دنیا اقدام به وارد کردن برخی خودروهای هیبرید کرد که موتور آن‎ها به‌صورت دوگانه با بنزین و با باتری کار می‌کند.

مجلس همچنین تاکید کرده است خودروهای هیبرید نسبت به خودروهای سوخت فسیلی آلودگی کمتری دارند و برای شهرهای آلوده‌ای مانند تهران گزینه مناسبی محسوب می‌شوند. اما به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم و ارزان و همچنین در دسترس‌تر بودن سوخت‌های فسیلی، مصرف‌کنندگان خودرو در کشور بیشتر از منبع انرژی سوخت فسیلی استفاده می‌کنند.

از سوی خودروسازان و به‌خصوص وزارت صمت به‎عنوان متولی صنعت خودرو کشور نیز تاکنون اقدام موثری درخصوص تولید خودروهای برقی انجام نشده است و صرفا در این رابطه شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا مطالعاتی را انجام داده‌اند که به مرحله تجاری‌سازی نرسیده است.

 در صورت آزادسازی واردات خودروهای هیبرید و برقی یا فراهم‎آمدن امکان تولید آن‎ها، چه راهکارهایی را برای توسعه فرهنگ استفاده از این خودروها در ایران پیشنهاد می‎کنید؟

توسعه خودروهای برقی در ایران نیازمند ایجاد هماهنگی لازم میان نهادهای مختلف است. مهم‌ترین زیرساخت لازم برای خودروهای برقی، ایجاد ایستگاه‌های شارژ باتری برای این مدل محصولات است. ساخت این ایستگاه‌ها فرآیندی زمانبر و پرهزینه است و در ابتدا دولت و خودروسازان باید چاره‌ای برای حل این مشکل بیندیشند.

دولت‌های اروپایی و غربی زیرساخت‌های لازم برای ورود این خودروها به بازار را فراهم کردند و بعد از آن به‌منظور ایجاد تقاضا برای تولیدات شرکت‌های خودروساز، مشوق‌های مالی را در نظر گرفتند. اما متاسفانه در ایران زیرساخت‌های این فن‌آوری به‌طور جدی ایجاد نشده است و در خودروسازان داخلی نیز هیچ نوع تولیدات تجاری در این زمینه مشاهده نمی‌شود.